Het verbaast me soms hoe we tegenwoordig met de gezondheid van werknemers omgaan tegenover pakweg vijftig jaar geleden. Bij de minste geringste dreiging leggen we de boel per direct plat en gaan alle alarmbellen rinkelen. Hoe anders was dat?
Nou heel anders.
Het Zaanlands Lyceum gisteren. Een wat onhandige lyceumpuber laat een potje kwik uit zijn of haar pootjes kletteren. Oeps. Kan gebeuren. Vijftig jaar geleden zouden we dan even een schoonmaker of de conciërge opgetrommeld hebben en die zou het met een kruimeldiefje wel even vakkundig oplossen. Zo, klaar en weer verder allemaal.
“Eh Marc, ik denk niet dat er vijftig jaar geleden al een kruimeldief was.”
Goeie, nou ja. Een veger en blik dan. Punt is dat er gewoon iets was gevallen en dat moest gewoon even door de eerste de beste ziel worden opgeruimd.
Ik was zo’n ziel. In het begin van mijn onstuimige carrière ben ik een tijdje schoonmaker geweest bij Gom bedrijfsdiensten bij de TL-buizenfabriek van Philips in mijn stad Roosendaal.
“Jij was toch zo succesvol afgestudeerd als kok?”
Klopt, maar het is voor mijn vaders hartslag beter om daar nu even niet verder op in te gaan nu. Ik was een iets wat onhandelbare puber met een iets afwijkende wil. Korte uitleg.
Schoonmaker bij Gom dus. Ik maakte samen met een ploegje vrouwen en mijn maatje Albert die fabriek schoon. Albert is trouwens de liefde en zijn droomvrouw achterna gegaan in Oostenrijk. Heel benieuwd hoe het met hem is nu. Als hij hoort dat ik jaren later met een man getrouwd ben vallen er waarschijnlijk een zooitje kwartjes in zijn hoofd. Ik was me stiekum een partij verliefd op die gast. Niet te doen. Haha.
Terug naar mijn carrière bij Gom.
Kantines, trappenhuizen, kantoren, toiletten. Alles maakten we daar schoon. Gom was dramatisch slecht georganiseerd toen overigens. Ik ben benieuwd of dat nu beter is. Het ging om het contract en de prijs en wij waren ondergeschikt aan het hele verhaal. Werken, niet te veel commentaar en anders lekker weg gaan. Lekker directief. Met de kennis van nu zou ik de hele boel op stelten hebben gezet. De arbeidsomstandigheden in een land als Bangladesh zijn vergelijkbaar.
“Nou, zo erg joh?”
Ja, ik echt. Ik overdrijf graag een beetje in mijn schrijfsels, maar het was echt zwaar slecht en zwaar ongezond.
Zaanlands Lyceum gisteren.
Na het vallen van het potje gebeurde er blijkbaar eerst niet veel. Snap ik. Er waren gewoon wat grappige metalen bolletjes over de grond aan het rollen. Geen paniek. Even een vegertje en verder. Maar nee. De klas moest leeg en niet veel later ging de hele school op slot. Zo doen we dat anno tweeduizendvierentwintig in Nederland. Niet zo gek, kwik is namelijk een heel gevaarlijk goedje ondanks de onschuldige uitstraling.
Ik citeer een artikel op deoorkaan.nl:
“Kwik is een zeer giftige stof die bij blootstelling aan mensen ernstige gezondheidsproblemen kan veroorzaken, waaronder neurologische schade, nierbeschadiging en in extreme gevallen zelfs de dood.”
Einde citaat.
De dood?
Philips Roosendaal ergens rond negentienhonderdvijfentachtig.
Eén van de schoonmaakklussen was het periodiek (dat betekent zo nu en dan…) schoonmaken van de kwikruimte. Ja, u leest het goed. Kwikruimte. In TL-buizen zit namelijk kwik. Het was een vreemde ruimte. De grond was verdeeld in vlakken met een opstaand randje en er lag een laagje water. Laarzen aan, waterstofzuiger mee, wat dweilen en emmers. Daar gingen Albert en ik dan. De kwikruimte schoonmaken. Het was goor werk en we werden steevast zeiknat. Geen goede bescherming, geen fatsoenlijke middelen. En al helemaal niemand die ook maar met één woord repte over hoe gevaarlijk dat goedje eigenlijk was. We speelden zelfs met de grappige metalen bolletjes die in ons handen in het water bewogen. Levensgevaarlijk. Andere tijden.
Maar waren die tijden wel zo anders? Wist niemand toen hoe gevaarlijk en zelfs dodelijk dat spul was? Dat maak je mij namelijk echt niet wijs. Waren Albert en ik misschien ondergeschikt aan het contract tussen Philips en Gom en de guldens? Ik weet wel zeker dat het dat laatste is. Er zijn inmiddels zoveel voorbeelden voorbij gekomen van soortgelijke situaties met levensgevaarlijke stoffen. De mens ondergeschikt aan het geld.
Ik werd boos gisteren toen ik hoorde wat er op het lyceum gebeurd is. Heel boos, omdat ik me opeens besefte dat Albert en ik op een totaal onacceptabele manier aan het werk zijn gezet zonder enige rekenschap te houden met onze gezondheid.
En nu ben ik nog boos. Misschien zelfs wel zo boos dat er binnenkort een e-mail richting Gom gaat.